Parafia Strzegocin –Rys Historyczny

 

 

Nie zachowały się do naszych czasów dokumenty fundacyjne ( fundacja- budowa Kościoła, plebanii, budynków gospodarczych parafii oraz nadanie uposażenia przez panów duchownych lub świeckich) ani erekcyjne (erekcja- należy wyłącznie do kompetencji władz duchownych : arcybiskupstwa lub  biskupstwa danej diecezji) w parafii strzegocińskiej. Podstawowym dokumentem jest księga uposażenia ( J. Łaski, Liber Beneficjorum Archityeezi gnieźnieńskiej…,t.2, Gniezno 1881, s.485-486). Kościół w Strzegocinie nosił wezwanie św. Bartłomieja Patronat nad parafią sprawowali dziedzice wsi Strzegocin ( do początków XVI wieku ponoć rodzina Strzegockich ), którzy w początkach XVI wieku prezentowali na proboszcza Dominika z Wojszyc. Miał on do pomocy wikarego i ministranta tj. kościelnego, którzy byli utrzymywani z jego dochodów. Parafia posiadała w Strzegocinie działkę ziemi, na której znajdowała się plebania, zabudowania gospodarcze, ogród (usytuowane naprzeciwko kościoła), domy wikarego i kościelnego. Poza tym, miała 2 łany ziemi (zależnie: łan mały- 16ha lub duży -24ha ) na których usytuowany został folwark plebański. Ziemie te znajdowały się na wszystkich ziemiach wsi. Proboszcz dysponował też łąkami przylegającymi do wspomnianych łanów. Parafia dzierżawiła 2 specjalne pola należące do karczmarzy, mających prawo do produkcji piwa, za co płacili plebanowi czynsz i świadczyli różne służebności.

Parafia Strzegocińska pobierała w początkach XVI wieku dziesięcinę snopową (świadczenie należne kościołowi w Polsce, płacone raz w roku: co 10-ty snopek zebranego podczas żniw zboża ) z pól folwarcznych znajdujących się we wszystkich podlegających jej wsiach. Z pól kmiecych Leszna i Strzegocina dziesięcinę odprowadzano do kolegium wikarych w Tłumie; Z Kuchar, Kter, Zieleniewa, Obidowa, Obidówka i Gledzianowa  zaś do kanoników kolegiaty łęczyckiej. Proboszcz pobierał również meszne lub mszalne ( opłata uiszczana przez mieszkańców danej parafii za odprawienie mszy świętych zazwyczaj w dniu świętego Marcina) oraz kolędę ( opłata uiszczana podczas wizyt duszpasterskich w okresie Bożego Narodzenia wysokości ½ lub 1 grosza).

 

 

 

Osadnictwo na terenie parafii

 

Najstarsze ślady zasiedlenia tego obszaru pochodzą z okresu mezolitu (8-4,8 tys. lat p.n.e).

W Strzegocinie zostały znalezione przedmioty krzemienne z tego okresu. Na terenie późniejszej wsi archeolodzy znaleźli ponadto przedmioty z wczesnego i środkowego  neolitu (7,7-2,6 tys. lat p.n.e), zaliczane do kultury  pucharków lejkowych i kultury amfor kulistych.

Część z tych przedmiotów znajduje się w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi( „Kutno.Dzieje miasta”, R.Rosin (red.), Warszawa-Łódź 1984 ,s.25)

 

W pierwszym ćwierćwieczu XVI wieku, tj. w czasie spisania księgi uposażenia arcybiskupstwa  gnieźnieńskiego przez Jana Łaskiego w latach 1511-1523 (J.Łaski, Liber Beneficjorum Archityeezi gnieźnieńskiej…,t.2, Gniezno 1881, s.485-486) do istniejącej już od dawna parafii Strzegocin (powstała być może w XIII wieku) należało 9 wsi:

 

Borzęcice- wieś zaginiona w XV wieku. W 1400 roku bracia z Brzęcic Jasiek, Janusz i Andrzej dokonali sprzedaży wsi za 100 grzywien szerokich groszy praskich, Wojciechowi z Kter (Księgi ziemskie łęczyckie w Archiwum Głównym Akt Danych w Warszawie, 4.f.280)Kolejne zapisy dotyczące Borzęcin pochodzą z 1427 roku i dotyczą łąki zwanej Roztoką, położoną między Kterami, a Borzęcinami (T.Nowak, Własność ziemska w ziemi łęczyckiej w czasach Władysława Jagiełły, Łódź 2003,s.103-104,294).

 

Gledzianów- po raz pierwszy została zanotowana w źródłach pisanych w 1335 roku, kiedy to Kazimierz Wielki stwierdził, że jego podczaszy Falisłąw „de Gledzianow” został oczyszczony wyrokiem królewskim od zarzutu nienależenia do stanu szlacheckiego. Być może Gledzianów  powstał w XII wieku, ponieważ wieś ta oddawała dziesięcinę kolegiacie łęczyckiej, konsekrowanej w 1161 roku.

 

 

Ktery- pierwszy pisany zapis pochodzi z 1388 roku kiedy to w księgach sądowych łęczyckich zanotowano, iż został zamordowany Bartko z Kter (Księgi sądowe łęczyckie od 1385-1419, część 1 i 2,Teki A.Pawińskiego, T 3-4, Warszawa 1897,1 nr 699). W 1415 roku zapiska sądowa wymienia Klemensa, który był wójtem Andrzeja z Kter (Księgi ziemskie łęczyckie w Archiwum Głównych Akt Danych w Warszawie, 6 f.50). Ktery były wsią dziesięcinna kolegiaty łęczyckiej. Najprawdopodobniej osada pochodzi z XIV-XV wieku.

 

Kuchary- źródła pochodzą z 1392 roku : przed sądem ziemskim łęczyckim stanął Gniewomir, dziedzic Kuchar (Księgi sądowe łęczyckie od 1385-1419, cz.1-2,Teki A.Pawińskiego, t. 3-4, Warszawa 1897, 2 nr 4096). Kuchary w XII wieku płaciły dziesięcinę kolegiacie łęczyckiej. Były najprawdopodobniej wsią służebną, powstała najpóźniej w początkach XII wieku.

 

 

Leszno- pierwszy zapis źródłowy pochodzi z 1393 roku kiedy to poznajemy dziedzica wsi Stefana (Księgi sądowe łęczyckie od 1385-1419, cz.1-2,Teki A.Pawińskiego, t. 3-4, Warszawa 1897, 2 nr 4283). Dokument monarszy z 1452 roku i rejestr poborowy  określają ją mianem większej „major”. W 1452 roku Kazimierz Jagiellończyk na prośbę Jana „de Leszna majori ” przeniósł wieś z prawa polskiego na niemieckie. Monarcha uwolnił mieszkańców wsi od jurysdykcji wojewodów, kasztelanów, sędziów, podsędków, starostów, prokuratorów i innych urzędników. Wszystkich kmieci poddano sądom własnego wójta urzędującego w Lesznie i sprawującego sądownictwo zgodnie z artykułami prawa niemieckiego. (Knigi Polskoj Koronnoj Metriki XV stoletija. Mtricularum Regni Poloniae codices saeculi XV Conseripti, Warszawa 1914, t.1 nr 172)

 

Obidów- źródła datują osadę w 1387 roku (Księgi sądowe łęczyckie od 1385-1419, cz.1-2,Teki A.Pawińskiego, t. 3-4, Warszawa 1897, 1 nr 587), choć była wsią dziesięcinną w XII wieku kolegiaty łęczyckiej.

 

 

Obidówek- Pierwszy pisany zapis pochodzi z księgi uposażenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego z 1511-23 (J. Łaski, Liber Beneficjorum Archidyeezyi Gnieźnieńskiej …, t.2, Gniezno 1881,s. 486). Wg. J. Łaskiego wieś, powstała prawdopodobnie w XIV-XV wieku składała dziesięcinę kanonikom tumskim.

 

Strzegocin- pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1387 roku, kiedy to przed sądem ziemskim łęczyckim wystąpił Pietrasz ze Strzegocina (Księgi sądowe łęczyckie od 1385-1419, cz.1-2,Teki A.Pawińskiego, t. 3-4, Warszawa 1897, 1 nr 419). Ze strzegockich pól kmiecych dziesięcinę pobierało zgromadzenie wikarych kolegiaty łęczyckiej  według J. Łaskiego(Liber Beneficjorum Archidyeezyi Gnieźnieńskiej…,t.2, Gniezno 1881, s. 486). Istnieją informacje o wójtach, sołtysach strzegocińskich które pochodzą z 1409 roku i 1413 roku (Księgi ziemskie łęczyckie w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, 5 f.288 i 290; Księgi sądowe łęczyckie od 1385-1419, cz.1-2,Teki A.Pawińskiego, t. 3-4, Warszawa 1897, 2 nr 1739).

 

 

Świniary- powstały najprawdopodobniej w X-XI wieku. Były wsią służebną kasztelani łęczyckiej. Źródła pisane zanotowały wieś pod datą 1389 r.( Księgi sądowe łęczyckie od 1385-1419, cz.1-2,Teki A.Pawińskiego, t. 3-4, Warszawa 1897, 1 nr 1280).

 

Wola Gledzianowska vel Łopacin- wieś zaginiona. Pierwszy raz źródła mówią o niej pod datą 1394 r., kiedy to Pietrasz ze Strzegocina nabył Gledzianów i Wolę Gledzianowską od Klemensa z Żychlina za sumę 300 groszy praskich (Księgi ziemskie łęczyckie w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, 4 f.94). Z 1419 roku zachowała się wiadomość, że Jan ze Strzegocina zastawił 5łanów pól osiadłych we wsi Gledzianów,  oraz szósty we wsi Łopacin (Księgi ziemskie łęczyckie w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, 6 f.408).

 

 

Zieleniew- był wsią dziesięcinną kolegiaty łęczyckiej, może więc pochodzić z XII wieku. Pierwszy zapis pochodzi z 1385 roku ( Księgi sądowe łęczyckie od 1385-1419, cz.1-2,Teki A.Pawińskiego, t. 3-4, Warszawa 1897, 1 nr 16).

 

 

 

Wydaje się, że na terenie parafii Strzegocin w okresie monarchii wczesnofeudalnej (tj. do 1138 roku) powstało 6 wsi : Gledzianów, Ktery, Kuchary, Obidów, Strzegocin, Zieleniew. Od XIII do początków XIV wieku : Borzęcice, Leszno, Wola Gledzianowska, a w późniejszym okresie tj. do początków XV wieku - Obidówek

 

przepisał :   Filip Mikołajczyk

 

 

Aktualny budynek kościoła w Strzegocinie

Stosunki Kościelne na Terenie Parafii Strzegocin